Darmkanker

Bevolkingsonderzoek

U heeft waarschijnlijk wel gelezen of gehoord dat de overheid een bevolkingsonderzoek naar darmkanker aan het invoeren is. In 2014 worden daarvoor 875.000 mensen opgeroepen. Deze mensen zijn geboren in 1938, 1939, 1947, 1949 en 1951. In 2015 zijn 1.195.000 mensen uit zes andere geboortejaren aan de beurt, en zo verder tot in 2019 het totale aantal van 2.260.000 mensen per jaar bereikt is. Het is de bedoeling dat vanaf 2019 alle mannen en vrouwen in Nederland die tussen de 55 en 75 jaar oud zijn, eens in de twee jaar een uitnodiging krijgen om een deel van hun ontlasting op te sturen voor onderzoek.
De reden waarom niet iedereen meteen in de eerste twee jaar aan de beurt komt, is dat er nog niet genoeg gespecialiseerde artsen zijn opgeleid om het eventuele vervolgonderzoek te verrichten.

Wat wordt er onderzocht?

De poepmonsters die mensen opsturen, worden in een laboratorium onderzocht om te zien of er bloed in zit. Bloed in de ontlasting kan allerlei oorzaken hebben; een veel voorkomende reden is aambeien. Dat is uiteraard een vervelende, maar niet levensbedreigende kwaal. De oorzaak kan ook een of meer darmpoliepen zijn, of darmkanker.
Als er bloed gevonden wordt, vindt er een vervolgonderzoek plaats. Maar eerst wordt u uitgenodigd voor een gesprek. Tijdens dat gesprek krijgt u voorlichting over het inwendige kijkonderzoek. Dat heet een coloscopie of colonoscopie. Hierbij wordt een slang met aan het uiteinde een lichtje en een camera, via de anus in de dikke darm gebracht. Op deze manier kan de arts de binnenkant van de dikke darm bekijken op een beeldscherm.
Zo’n slang heet een endoscoop. Via de endoscoop kunnen meteen ook poliepen verwijderd worden. Dit is een onprettig en soms zelfs pijnlijk onderzoek om te ondergaan. Ook de voorbereidingen zijn vervelend: de dag voor het onderzoek moet u een laxeermiddel innemen en bovendien niets eten, zodat uw darmen tijdens het onderzoek helemaal schoon en leeg zijn en de binnenkant goed te zien is met de endoscoop. U mag dan ook zelf beslissen of u dit belastende onderzoek wilt laten doen of niet. Het opsturen van de monsters verplicht u tot niets.

Wat is een darmpoliep?

Een darmpoliep is een uitstulping van het slijmvlies dat de binnenwand van de darm bekleedt. De poliepen kunnen verschillende vormen hebben; sommige hebben een steeltje. Als ze groot worden, kunnen ze de darm blokkeren. In principe zijn het goedaardige gezwellen, maar sommige kunnen zich na verloop van tijd ontwikkelen tot kwaadaardige kankergezwellen.

Wat zijn de risico’s van een coloscopie?

Er kunnen complicaties optreden bij een coloscopie. Een daarvan is een bloeding die tijdens de coloscopie kan optreden of in de dagen erna. Een zeer ernstige complicatie is een darmperforatie, waarbij het onderzoek een scheur of gat in de darm veroorzaakt. Door de perforatie kan er ontlasting in de buikholte terechtkomen, waardoor er buikvliesontsteking kan ontstaan. Dat is een levensgevaarlijke situatie waarbij vaak onmiddellijk geopereerd moet worden.
Er zijn dan ook artsen die afraden om aan het onderzoek mee te doen, vanwege de mogelijke complicaties. De schatting is dat het bevolkingsonderzoek acht doden per jaar gaat veroorzaken. Dat zijn waarschijnlijk mensen die niet eens darmkanker hebben.
Een andere reden om meedoen af te raden, is de onzekerheid die het onderzoek oproept. Want de uitslag biedt geen honderd procent zekerheid; bij het eerste bevolkingsonderzoek verwacht men ongeveer 65% van de aanwezige darmkanker te vinden. Dat percentage neemt toe tot 80% à 90% als men blijft deelnemen aan de volgende bevolkingsonderzoeken, zo is de gedachte.
Een ander bezwaar dat de kritische artsen noemen, is dat waarschijnlijk alle gevonden poliepen verwijderd gaan worden, terwijl slechts vijf procent van alle poliepen uitgroeit tot darmkanker. Ze vinden dat een vorm van overbehandeling.

Wie heeft de meeste kans om darmkanker te krijgen?

In 2013 stond darmkanker op de derde plaats in de lijst van meest voorkomende kankers in Nederland. Deze plaats op de ranglijst is over de hele wereld hetzelfde, maar darmkanker komt het meest voor in ontwikkelde landen.
Iets meer mannen krijgen darmkanker dan vrouwen. De voorlopige cijfers voor 2013 geven aan dat het bij 13,7% van de mannelijke kankerpatiënten om darmkanker ging, en bij 11,8% van de vrouwelijke kankerpatiënten.
Voor 2011 zijn er concrete cijfers voorhanden, die nog duidelijker aangeven hoeveel mensen er darmkanker krijgen. In 2011 werden 13.254 nieuwe gevallen van darmkanker geconstateerd in Nederland. Het ging om 7.199 mannen en 6.055 vrouwen. In 2011 overleden 5.127 mensen aan dikkedarmkanker, 2.619 mannen en 2.508 vrouwen. Ruim driekwart van deze mensen was boven de 65.
In 2011 was veertig procent van alle nieuwe kankerpatiënten, dus niet alleen darmkankerpatiënten, tussen de 60 en 75 jaar oud. Ook voor dikkedarmkanker geldt dat het voornamelijk voorkomt bij mensen boven de vijftig. Dat is dus de reden waarom het bevolkingsonderzoek zich richt op de leeftijdsgroep tussen 55 en 75.