Wat kan ik verwachten van acupunctuur?

Acupunctuur kan kanker niet genezen. Wel kan het allerlei bijwerkingen bestrijden en verzachten die het gevolg zijn van chemotherapie en bestraling zonder zelf weer voor bijwerkingen te zorgen. Het kan ook helpen de pijn dragelijker te maken.

In het medisch tijdschrift Current Pain and Headache Report van maart 2013 is een overzichtsartikel verschenen van bewijs omtrent het gebruik van acupunctuur voor pijn bij kanker en aanverwante symptomen zoals misselijkheid. Hieronder wordt een aantal bijwerkingen beschreven waarbij acupunctuur een zinvolle therapie kan zijn.

Tips

• Vraag ook in het ziekenhuis naar de mogelijkheden van acupunctuur als u denkt dat u er baat bij zou kunnen hebben en u het eens wilt proberen.
• Als u poliklinisch behandeld wordt, kunt u natuurlijk zelf een acupuncturist benaderen. Het is wel zinvol dit ook met uw behandelende artsen te bespreken.

Bij misselijkheid en overgeven

Misselijkheid is een heel vervelend bijverschijnsel van kankertherapieën. Net op het moment dat je al je energie nodig hebt, kun je geen voedsel binnenhouden. Acupunctuur staat op de lijst van het WHO en op oncoline als behandelwijze voor misselijkheid.

Dit jaar zijn er al twee overzichtsartikelen verschenen over het gebruik van acupunctuur bij de verschillende bijwerkingen van kanker en kankertherapieën. Uit beide artikelen blijkt dat acupunctuur bij misselijkheid de acupunctuurbehandeling is waar het meeste onderzoek naar gedaan is en waarvoor het beste bewijs is.

Inmiddels zijn er overigens alweer meer onderzoeken verricht, waarvan we er hieronder enkele zullen noemen.

Bij constipatie en diarree

Chemotherapie en bestraling kunnen diarree veroorzaken of juist verstopping. Acupunctuur kan tegen beide darmproblemen ingezet worden. Pluspunt daarbij is dat acupunctuur geen verdere bijwerkingen heeft. Laxeermiddelen bijvoorbeeld, kunnen de normale stoelgang ernstig verstoren.

Bij chronische hik

Chronische hik is hik die langere tijd aanhoudt. Dat is uiteraard heel vermoeiend en het belemmert slapen, eten en drinken. Het kan allerlei oorzaken hebben, onder andere tumorgroei in buik, borstholte, hals of centraal zenuwstelsel. Het kan ook veroorzaakt worden door sommige vormen van chemotherapie.

In juli 2010 is er in het Journal of Alternative and Complementary Medicine een verslag verschenen van een onderzoek onder auspiciën van de Amerikaanse National Institutes of Health bij zestien mannen die al langer dan 48 uur de hik hadden. Ze kregen één tot drie acupunctuurbehandelingen in een week. Bij dertien van hen stopte de hik volledig, bij de overige drie mannen werd de hik minder hevig.

Bij een droge mond (xerostomie)

Bestraling van het hoofd- en nekgebied kan een droge mond tot gevolg hebben door schade aan de speekselklieren. Dit probleem kan jarenlang aanhouden en brengt allerlei nare verschijnselen met zich mee zoals moeite met eten, veranderde smaak, tandbederf en een stinkende adem.

In Engeland is bij 145 patiënten van zeven kankercentra die allemaal last hadden van xerostomie, een onderzoek uitgevoerd naar het effect van acupunctuur vergeleken met voorlichting over goede mondverzorging. De patiënten rapporteerden dat ze na de acupunctuurbehandelingen veel minder last hadden van een droge mond. Het verslag van dit onderzoek is verschenen in het medisch tijdschrift Annals of Oncology van maart 2013.

Bij vermoeidheid

In onze nieuwsbrief De keuze voor chemotherapie van januari 2013 vertelden we al over het in december 2012 in het Journal of Clinical Oncology gepubliceerde Britse onderzoek naar het effect van acupunctuur op borstkankerpatiënten die gebukt gingen onder lichamelijke en geestelijke vermoeidheid. Acupunctuur werd in dit onderzoek vergeleken met de gebruikelijke zorg en voorlichting.

Er deden 302 vrouwen mee aan het onderzoek en de uitkomst was dat de vermoeidheid verminderde en de kwaliteit van leven vooruitging door de acupunctuurbehandelingen.

Bij angst en depressie

Angst en depressie bij kanker hangen uiteraard samen met de hierboven al genoemde geestelijke vermoeidheid die vaak een gevolg is van kanker en kankertherapieën.

Los van kanker wordt acupunctuur ook ingezet tegen angst en depressie. De traditionele Chinese geneeskunde (TCG), waarvan de acupunctuur onderdeel uitmaakt, ziet lichaam en geest als één geheel. Het is in de TCG heel gebruikelijk om het lichaam te behandelen om geestelijke problemen op te lossen; uiteindelijk hebben emoties ook invloed op het lichaam.

Bij pijn

Veel mensen bezoeken een acupuncturist voor pijnbestrijding. Met acupunctuur worden goede resultaten geboekt bij rugpijn, pijn door reumatische aandoeningen en hoofdpijn. Het werkt zelfs bij clusterhoofdpijn, wat de ergste vorm van hoofdpijn is.

Ook bij pijn door kanker heeft acupunctuur effect. In het Amerikaanse tijdschrift Chinese Medicine is in juli 2013 een verslag verschenen van een onderzoek in Californië waaruit blijkt dat kankerpatiënten dankzij acupunctuurbehandelingen minder pijn ondervonden en een betere kwaliteit van leven rapporteerden.

Eén van de voordelen van acupunctuur boven pijnstillers als morfine en codeïne is dat het geen bijwerkingen met zich meebrengt zoals constipatie, misselijkheid, slaperigheid, hallucinaties en problemen met de ademhaling.

Bij perifere neuropathie

Chemotherapie kan het perifere zenuwstelsel beschadigen; de perifere zenuwen zijn de zenuwen die naar de armen en benen lopen. Deze beschadigingen geven pijn in de armen, benen, handen en voeten.

Er zijn de laatste jaren verschillende artikelen verschenen waaruit blijkt dat acupunctuur niet alleen de pijn kan verminderen, maar ook de functie weer (gedeeltelijk) kan herstellen. In Acupuncture in Medicine van juni 2006 worden voorbeelden gegeven van mensen die weer gevoel kregen in hun vingers en beter konden lopen na acupunctuur. Ze hadden ook allemaal minder pijn en gebruikten minder pijnstillers.

In maart 2012 verscheen er een verslag in Acupuncture in Medicine van een vooronderzoek naar het effect van acupunctuur op perifere neuropathie veroorzaakt door chemotherapie. Bij vijf van de zes patiënten die acupunctuur kregen, verbeterde de zenuwgeleiding. Van de groep van vijf patiënten die geen acupunctuur kreeg, ging er één vooruit, één achteruit en drie bleven hetzelfde.

Bij hemiparese

Een hersentumor, of de operatieve verwijdering van een hersentumor, kan hemiparese tot gevolg hebben. Hemiparese is minder ernstig dan hemiplegie. Hemiplegie is een eenzijdige verlamming. Bij hemiparese is de lichaamshelft niet verlamd, maar men is kracht en precisie kwijt. Het resultaat is dat mensen vaak slecht kunnen lopen en ook hun ene arm niet goed kunnen gebruiken. Soms hebben mensen ook moeite met spreken. Het zijn eigenlijk dezelfde soort problemen die mensen aan een beroerte kunnen overhouden.

In juni 2013 is er een verslag van een Chinees onderzoek gepubliceerd in het medisch tijdschrift Evidence-based Complementary and Alternative Medicine. Hierbij werden 58 patiënten bij wie een astrocytoom (een soort hersentumor) was verwijderd, verdeeld in drie groepen. Eén groep kreeg de standaard revalidatietherapie, de tweede groep kreeg standaard revalidatie plus standaard acupunctuur en de derde groep kreeg standaard revalidatie plus geïndividualiseerde acupunctuur.

Na afloop bleek dat de standaard acupunctuur de motorische functies meer verbeterd had dan alleen revalidatie; geïndividualiseerde acupunctuur bleek nog beter gewerkt te hebben.

Bij opvliegers

Opvliegers komen regelmatig voor bij vrouwen die voor borstkanker behandeld worden, maar ook bij mannen die behandeld worden voor prostaatkanker. Door acupunctuur neemt de frequentie van de opvliegers af. Het duurt volgens oncoline enkele dagen tot enkele weken voor men effect ziet.

Bij lymfoedeem

Bij lymfoedeem is het risico op infectie zeer groot. Omdat de lymfeklieren verwijderd zijn, werkt het lymfestelsel, dat een belangrijke rol speelt in het afweersysteem van het lichaam, niet optimaal. Ieder schrammetje kan dus ernstige gevolgen hebben. Om die reden wordt acupunctuur vaak afgeraden voor patiënten met lymfoedeem.

Toch kunnen met acupunctuur goede resultaten geboekt worden bij vrouwen met lymfoedeem in de arm. Er is in juli 2013 een artikel verschenen in het tijdschrift Cancer van de American Cancer Society over een vooronderzoek bij 33 vrouwen die voor borstkanker waren behandeld en bij wie de lymfeklieren in de oksel waren verwijderd. Bij de meesten van hen was de omvang van de arm met lymfoedeem geslonken na een serie acupunctuurbehandelingen.